DTD Yönetim Kurulunun 11 Ağustos 2016 tarihinde Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Sayın Ahmet Arslan’ı ziyaretinde, DTD’nin bir teklifi olarak sunulan; Bakanlık Koordinasyonunda, demiryolu ulaştırması hakkındaki tüm sorunların ve önerilerin, demiryolu ulaştırması ilgili kamu sektöründeki tüm kurumlarla birlikte görüşülerek, hızlı bir çözüme gidilmesi ve bir toplantı sürecinin başlatılması konusunda teklifi Sayın Bakan tarafından uygun görülmüş ve toplantı konusunda UDHB Müsteşar Yardımcısı Sayın Orhan Birdal görevlendirilmişti.
UDHB Demiryolu Düzenleme Genel Müdürlüğü tarafından 11 Ekim 2016 tarihinde Ankara Hilton Otelinde “Demiryolu Ulaşım Sektöründe Serbestleşme, Olası Sorunlar ve Çözüm Önerileri Çalıştayı” gerçekleştirilmiştir. DTD’nin de içinde bulunduğu sektörde faaliyette bulunan tüm paydaşlar ve sivil toplum örgütleri çalıştaya davet edilmiştir.
Çalıştaya, UDHB Müsteşar Yardımcısı Orhan Birdal, Demiryolu Düzenleme Genel Müdürü İbrahim Yiğit, Tehlikeli Mal ve Kombine Taşımacılık Genel Müdürü İzzet Işık, TCDD Genel Müdürü İsa Apaydın, TÜLOMSAŞ Genel Müdürü Hayri Avcı, TÜDEMSAŞ Genel Müdürü Yıldıray Koçarslan, TÜVASAŞ Genel Müdür Yardımcısı Cuma Çelik, TCDD Taşımacılık A.Ş. Genel Müdürü Veysi Kurt, DTD Yönetim Kurulu Başkanı Özcan Salkaya, UTİKAD Yönetim Kurulu Üyesi Kayıhan Turan, UND İcra Kurulu Başkanı Fatih Şener ve ilgili kurumların çalışanları katılmıştır.
DDGM koordinasyonunda yapılan çalıştay, demiryolu sektöründe faaliyette bulunan veya bulunacak paydaşların ve sivil toplum örgütlerinin de katılımı ile Müsteşar Yardımcısı Sayın Orhan Birdal Başkanlığında yapılmıştır.
UDHB Koordinasyon Toplantısının önemli iki özelliği bulunmaktadır.
1. Türkiye’de ilk defa demiryolu sektörü ile ilgili tüm kamu ve Sivil Toplum Kuruluşlarının bir arada olduğu geniş katılımlı bir toplantı yapılmıştır.
2. Kamu ve Sivil Toplum Kuruluşları, bu toplantı vesilesiyle tanışma imkânı bulmuşlar, sorunları ve çözüm önerilerini birlikte tartışmışlardır. Böylece gerek kamunun ve gerekse de Sivil Toplum Kuruluşlarının, serbestleştirilen demiryolu ulaştırması ile ilgili görüşlerini yüz yüze öğrenme imkânını bulmuşlardır.
Çalıştay saat 10:00’da UDHB Müsteşar Yardımcısı Sayın Orhan Birdal’ın konuşması ile açılmıştır.
Sayın Orhan Birdal demiryolunda serbestleşme sürecinin özel sektörün de katılımı ile adil ve şeffaf bir şekilde yapılmasının önemini belirterek, ülkemizde demiryolu taşımacılığının payını arttırmak için tüm paydaşların bir araya gelerek sorunlar ve çözüm önerileri hakkında fikir ve görüş alışverişinde bulunmalarının sistemin düzgün ve verimli bir işleyişe sahip olması için önemli olduğunu, demiryolu sektörünün tüm paydaşları arasında koordinasyonu sağlayan bu tip toplantıların önümüzdeki süreçte de devam edeceğini ve bunun sonucunda demiryolu sektörünün hep birlikte geliştirileceğinin altını çizmiştir. Karşılıklı işbirliği ile gerek mevzuat gerekse uygulamada yaşanabilecek sorunların önüne geçilebileceğini veya kısa sürede çözümlenebileceğini belirtmiştir.
DDGM Genel Müdür Vekili Sayın İbrahim Yiğit; Demiryolunun Serbestleştirilmesi, Yasal Düzenlemeler ve Demiryolunun Yeni Yapısı konularını içeren bir sunum yapmıştır.
Demiryolunda serbestleşmenin amacının; uygun maliyet ile daha etkin ve kaliteli hizmet sunmak, demiryolunun rekabet gücünü arttırmak, taşımacılıkta dengeyi demiryolu lehine çevirmek, sektörde düzenleme – denetleme yapan bağımsız bir yapı oluşturmak, AB ile yasal ve yapısal uyumu sağlamak ve istihdamı arttırarak toplumsal ve ekonomik faydalar sağlamak olduğunu belirtmiştir. Bu süreçte özel demiryolu sektörünün de görüş ve fikirlerine her zaman açık olduklarını, herhangi bir sorunda birlikte tartışılarak çözüme ulaşılabileceğini belirtmiştir.
Kısa zamanda, yoğun bir çalışma ile demiryolu kanunu alt yönetmeliklerinin hazırlandığını, art arda yürürlüğe girdiğini belirten İbrahim Yiğit, yönetmeliklerin taslak aşamasında özel sektör STK’larının da görüş ve önerilerinin dikkate alındığını belirtmiştir. Önümüzdeki süreçte mevzuatın uygulanma aşamasında da karşılıklı görüş alışverişinin her zaman devam edeceğini belirtmiştir.
TCDD Genel Müdürü Sayın İsa Apaydın “Şebeke Bildirimi ve Kapasite Tahsis Süreci” konulu bir sunum gerçekleştirmiştir.
Sunumda; TCDD’nin Yeniden Yapılanması, Şebeke Bildirimi, Kapasite Tahsis Süreci ve Altyapı Ücretlendirme Sistemi konularında bilgiler vermiştir. Ayrıca yeni dönemde adil ve şeffaf rekabet ortamının oluşacağını ve özel sektör ve TCDD Taşımacılık A.Ş’ye bütün istasyonlarda altyapı imkânlarının eşit şartlarda sunulacağını belirtmiştir.
Tehlikeli Mal ve Kombine Taşımacılık Genel Müdür Vekili İzzet Işık; Genel Müdürlüğü’nün görev ve çalışmaları ile ilgili bir sunum gerçekleştirmiştir. Sunumda Tehlikeli Maddelerin Demiryolu ile Taşınması Hakkında Yönetmeliğin 16 Temmuz 2015 tarihinde yürürlüğe konduğunu belirterek Tehlikeli Maddelerin demiryoluyla taşınmasında görev alan kişilerin alması gereken eğitimlerden ve tehlikeli madde taşıması yapacak demiryolu firmalarının alma zorunluluğu getirilen Tehlikeli Madde Faaliyet Belgesi’nden bahsetmiştir.
DTD Yönetim Kurulu Başkanı Özcan Salkaya “Demiryolu Sektörü Görüşleri” başlıklı bir sunum gerçekleştirmiştir.
DTD Başkanı Özcan Salkaya sunumuna Türkiye Demiryolu Ulaştırmasının Serbestleştirilmesi Hakkındaki 6461 Sayılı Kanunun Gerekçesinin; “Ülkemizin kalkınmasında ve bağımsızlığında belirleyici olan demiryollarının yeniden canlandırılması ve taşımacılıktaki rolünün güçlendirilmesi için; serbest, rekabetçi, ekonomik ve sosyal açılardan sürdürülebilir ve Avrupa Birliği (AB) mevzuatı ile de uyumlu bir demiryolu sektörünün oluşturulmasına ihtiyaç vardır” olduğunu belirterek, kanunun gerekçesinin tüm kamunun ve özel sektörün çalışmalarında ve düzenlemelerinde odak nokta olması gerektiğini vurgulamıştır.

DTD Yönetim Kurulu Başkanı Özcan Salkaya sunumunu aşağıdaki başlıklar halinde yapmıştır.

• Uygulama ve Geçiş Süreci Sorunları,
• Altyapı Sorunları,
• Mevzuat ve Yönetmelik Sorunları
• Dilek ve temenniler

Sunumundaki başlıklar altındaki bazı konular;

• TCDD tarafından vagon sahibi özel sektör firmalarına uygulanan tarife teşvikleri, sahibine ait vagon indirimleri, özel sektörün yatırımlarının devamlılığını ve büyüyebilmesini sağlamak amacıyla TCDD Taşımacılık A.Ş. sübvanse edildiği sürece korunmalıdır.
• TCDD Taşımacılık A.Ş.; kapasite, vagon, loko, ekipman, yetişmiş personel, belge, lisanslar ve sübvansiyonlar gibi büyük imkanları, özel sektörün aleyhine ve haksız rekabete yol açacak şekilde kullanmamalıdır.
• Şebeke Bildirimi hazırlanmalı ve Altyapı Kullanım Bedelleri ilk 5 yıl sembolik miktarlarda olmalıdır. Sonraki yıllarda da nasıl ve hangi parametrelere bağlı olarak artırılacağı net bir şekilde belirlenmelidir.
• Devlete Bağlı kurumların kamu hizmeti amacı unutulmamalı, her iki kurumu da kar amaçlı işletme gibi yönetmek yerine, demiryolu toplam taşıma payının arttırılması ana amaç olmalıdır.
• Özel sektörün mevcut taşıma kapasiteleri korunmalı, demiryolu taşımalarının artışına paralel olarak arttırılmalıdır.
• Mevcut yol bakım ve yenilemeleri tamamlanmalı, yıllarca sürecek yol kapatmaları olmamalıdır.
• Yol bakım ve yenilemelerinde geometri düzeltmeleri mutlaka yapılmalıdır.
• TCDD Ana Statüsünün Faaliyet Alanı ve Görevleri 5 1-f «Tasarrufunda olan demiryolu altyapısının demiryolu trafiğiyle ilgili olmayan alanlarını işletir, işlettirir veya kiraya verir» maddesi gereğince; İstasyonlarda ve lojistik merkezlerdeki yükleme boşaltma hatları ve yük boşaltma rampalarında bulunan 30 metre derinlikteki sahalar, tüm taşımacı firmaların serbest kullanımına açık olmalıdır.
• ECM değişikliği gibi bilgi değişikliklerinde tescil yenilenmemelidir ve tekrar ücret alınmamalıdır.
• Özel sektör vagon imalatçılarının ve bakım firmalarının gelişmesi ve büyümesi için TCDD’nin vagon siparişlerinde eşit şartlarda ihale yaparak, özel sektör üreticilerinden de teklif alınmasının yolu açılmalıdır.
• Taşıma firmalarına verilen yatırım teşvikleri, yerli vagon imalatçı firmalarına da verilmelidir.
• Emniyet Yönetim Sisteminin firmalara ciddi bir kurulum ve işletme maliyeti olduğundan, EYS belgesi sembolik bir ücretle verilmelidir.
• Özel Sektörün en önemli sorunu “Emniyet Kritik Görevler” yapacak sertifikalı personel temini olacaktır. Bugün itibariyle emekli olmuş personelin dışında insan kaynağı bulmak mümkün görülmemektedir.
Bu nedenle, Emniyet Kritik Personel için eğitim ve uygulama merkezlerinin oluşturulmasına yönelik düzenlemeler ivedilikle yürürlüğe konulmalıdır.
Ayrıca, adı geçen eğitim merkezlerinin ortaklık yapısının nasıl olacağı konusuna da bir açıklık getirilmelidir.
• Bu Kanun; özel sektörün demiryolu taşımacılığının gelişmesinde ve büyümesinde aktif rol oynamasını hedeflemektedir. Geçiş sürecindeki her türlü uygulama, bu hedef dikkate alınarak, özel sektöre pozitif ayrımcılık sağlamalıdır.
• Sektörde mutlaka standartlar olmalıdır. Ancak bu standartlar geçiş sürecinde, gelişmiş demiryolu ağına sahip ülkelerdekinden daha katı veya onların ki kadar yüksek olmamalıdır.
• Bu standartları uygulamanın ve istenen sertifikasyonların bedelleri devlete gelir kapısı olarak görülmemelidir.

UTİKAD adına söz alan Yönetim Kurulu Üyesi Kayıhan Özdemir Turan da; “Serbestleşmede Olası Sorunlar ve Çözüm Önerileri” başlıklı bir sunum gerçekleştirmiştir.
TCDD Taşımacılık A.Ş. Genel Müdür Vekili Sayın Veysi Kurt; taşıma maliyetlerini oluşturulan unsurlar, beklemeler, motorin fiyatlarından bahsederek önümüzdeki süreçte yapılacak tarifeler ve diğer uygulamalarla ilgili çalışmaların devam ettiğini belirtmiştir.
TCDD Taşımacılık A.Ş. Genel Müdürü yaptığı konuşmada, serbestleştirilen demiryolu sektöründe, kamu tren işletmecisi olan TCDD Taşımacılık A.Ş. olarak işlerinin hiç de kolay olmayacağını belirtmiştir.
Düne kadar masanın kamu tarafında otururken, artık özel sektör işletmecilerinin bulunduğu masada olacaklarını, bu nedenle taşımacılık maliyetlerini gözden geçirerek, bir ticari şirket olarak kar edecek bir sistem içinde çalışmak gerekeceğini söylemiştir. Yaklaşık iki yıldır taşıma ücretlerine artış yapılmadığını, bu nedenle bir çalışma yaparak taşıma ücretlerini gözden geçireceklerini belirterek önümüzdeki süreçte taşımaların hızlandırılması, hizmetin kalitesini ve verimliliğini arttırmak gerektiğini söylemiştir.
TÜDEMSAŞ Genel Müdürü Yıldıray Koçarslan, katılımcıları yapılan çalışmaları yakından görmeleri için TÜDEMSAŞ Tesislerine davet ederek, önümüzdeki süreçte sektörün lokomotif ihtiyacını karşılayabilmek için yapılan yoğun çalışmalardan ve projelerden bahsetmiştir.
TÜLOMSAŞ Genel Müdürü Hayri Avcı, önümüzdeki süreçte sektörün ihtiyacı olan yeni ve TSI uyumlu vagon üretimleri hakkında bilgi vermiştir.
Tüm sunumlar ardından çalıştay karşılıklı soru – cevap ve görüş alışverişleri ile saat 16:30’da sona ermiştir.
Böylesi toplantıların, demiryolu sektörü için çok yararlı olduğu tüm katılımcılar tarafından ifade edilmiş, devamı hususunda dileklerini belirtmişlerdir.